Strona Klubu Góry-Szlaki

     Góry Świętokrzyskie położone są w centralnej części pasa wyżyn środkowopolskich i należą do najniższych gór w Polsce. Ze względu na swe położenie ( blisko centrum kraju), dostępność komunikacyjną i zagospodarowanie turystyczne są bardzo popularnym regionem. Nazwa omawianego obszaru związana jest z klasztorem pobenedyktyńskim usytuowanym na drugiej pod względem wysokości kulminacji w Górach Świętokrzyskich, zwanej dawniej Łysą Górą, bądź Łyścem. Przechowywane w nim relikwie drzewa Krzyża Świętego dały początkowo nazwę klasztorowi – Klasztor Świętego Krzyża, później także Łysej Górze, którą zaczęto nazywać Górą Świętego Krzyża, a następnie najbliższemu otoczeniu. Góry Świętokrzyskie są najwyższą częścią Wyżyny Małopolskiej, rozciągającej się równoleżnikowo na północ od Karpat. W przybliżeniu morfologiczną granicę Gór Świętokrzyskich wyznaczają linie: od północy Opatów – Starachowice – Skarżysko – Drzewica, od zachodu Drzewica – Końskie – Przedbórz, od południa Przedbórz – Małogoszcz – Szydłów, a od wschodu Szydłów – Bogoria – Opatów. Góry te wyróżniają się charakterystycznymi ciągami równoległych pasm i grzbietów ze stromymi zboczami, oddzielonych od siebie szerokimi i podłużnymi dolinami o płaskim dnie. Najwyższe wzniesienia znajdują się w ich centralnej części w tzw. Paśmie Głównym, które tworzą zbudowane ze skał kambryjskich pasma: Masłowskie ( Klonówka 473 m n.p.m.), Łysogórskie ( Łysica 612 m n.p.m.) i Jeleniowskie (Szczytniak 554 m n.p.m.). Po obu stronach Pasma Głównego ciągną się obniżenia. Od północy są to Doliny Dębniańska i Wilkowska, ograniczone z drugiej strony Pasem Klonowskim. W obniżeniach tego pasma natomiast wyłania się, oddzielone Doliną Bodzentyńską, Pasmo Sieradowickie. W kierunku południowym za Doliną Kielecko-łagowską, rozciąga się ciąg wzniesień podzielony na mniejsze jednostki morfologiczne. Są to pasma: Wygiełzowskie, Orłowińskie, Cisowskie, Daleszyckie, Posłowicko-Dyminskie i Zgórskie. Góry Świętokrzyskie są to góry stare, ale odmłodzone. Stare, jedne z najstarszych w Polsce, jeśli brać pod uwagę wiek skał, z których są zbudowane. Widoczne są tutaj osady wszystkich okresów geologicznych od kambru do czwartorzędu. Najsilniej Góry Świętokrzyskie ukształtowały ruchy hercyńskie, których wynikiem są główne rysy tektoniczne ( przebieg pasm i dolin) tej jednostki geologicznej. Jednak dzisiejsza rzeźba jest stosunkowo młoda, powstała bowiem w trzeciorzędzie w czasie orogenezy alpejskiej (przełom kredy i trzeciorzędu). Góry Świętokrzyskie pod względem pokrywającej je szaty roślinnej należą do dwóch okręgów geobotanicznych (Łysogórskiego i Chęcińskiego) wchodzących w skład Krainy Świętokrzyskiej, która swym zasięgiem obejmuje także tereny przyległe do gór. W okręgu Łysogórskim, na jałowych, chłodnych i wilgotnych, a zarazem ubogich w wapń glebach, zachowały się kompleksy leśne w mało zmienionej przez człowieka formie. Wyróżniają się tu dwa główne zespoły leśne: najlepiej zachowany w Polsce bór jodłowy (jedlina) i las jodłowo-bukowy. Są to zespoły typowe dla regla dolnego, który tu zaczyna się od wysokości ok. 320 m n.p.m. W jedlinach gatunkiem dominującym jest jodła pospolita, występująca niekiedy z niewielką domieszką świerka, buku, dębu i jawora. W warstwie krzewów, oprócz podrostów tych drzew, rośnie masowo dziki bez koralowy, a runo bogate jest w paprocie, widłaki. W lasach jodłowo-bukowych oprócz tych drzew występuje domieszka jawora, lipy drobnolistnej, klonu i grabu. Na gołoborzach rośnie charakterystyczna roślinność mchów, wątrobowców i porostów, w tym także gatunki górskie. Obszar pokrywy skalnej opanowany jest z kolei przez różne gatunki paproci, a następnie krzewy (jarzębina, dziki bez koralowy) i drzewa. W szerokich dolinach, w zależności od rodzaju skał i głębokości zalegania wód gruntowych, występują różnorakie zespoły roślinne, począwszy od borów sosnowych, mieszanych, bagiennych, po zbiorowiska olchy czarnej, zbiorowiska łąkowo-torfowiskowe i zbiorowiska łąkowe. Z kolei w Subregionie Chęcińskim na podłożu wapiennym dominują wielkie połacie lasów mieszanych i liściastych złożonych przeważnie z buków, lip, jaworów, grabów i sosen. W nasłonecznionych miejscach spotkać można dąbrowy z bogatymi zaroślami leszczyny, irgi zwyczajnej, wiśni karłowatej, jałowca i berberysu. Do bardzo rzadkich krzewów należy róża francuska. W 1950 r. powstał Świętokrzyski Park Narodowy który swym zasięgiem obejmuje najwyżej wypiętrzone pasmo Gór Świętokrzyskich – Łysogóry z najwyższym ich wierzchołkiem Łysicą 612 m n.p.m. I drugim pod względem wysokości łyścem ( Łysa Góra, Święty Krzyż), Pasmem Klonowskim z górami: Miejską, Psarską i Bukową, a także z Pasmem Pokrzywiańskim z Górą Chełmową oraz rozdzielające je doliny: Wilkowską i Dębniańską (Czarnej Wody). Na omawianym terenie istnieje też 38 rezerwatów, m.in. „Chełmowa Góra”, „Czarny Las”, „Łysica”, „Mokry Bór”, „Święty Krzyż”.

Chcąc poznać zmienność krajobrazów Gór Świętokrzyskich należy przejść szlakiem czerwonym z Kuźniak do Gołoszyc przez Pasmo Główne i najlepiej podzielić ten szlak na odcinki:

· Kuźniaki – Miedziana Góra około 18 km. Trasa malownicza prowadzi na przemian przez tereny leśne i zagospodarowane rolniczo. Dotrzemy do dwóch rezerwatów przyrody i wychodni skalnych czerwonych piaskowców triasowych -pomnik przyrody.

· Dąbrowa – św. Katarzyna około 22 km. Bardzo widokowa trasa.

· Św. Katarzyna – Święty Krzyż 18 km. Idąc tą trasą wejdziemy na dwa najwyższe wierzchołki Gór Świętokrzyskich Łysicę (612 m n.p.m.) i Łysą Górę (Święty Krzyż) (595 m n.p.m.).

· Święty Krzyż – Gołoszyce około 25 km. Trasa prawie w całości prowadzi przez tereny leśne. Na niej jest trzeci i czwarty szczyt pod względem wysokości, Szczytniak (554 m n.pm.) i góra Jeleniowska (531 m n.p.m.).