Góry Wałbrzyskie położone są w Sudetach Środkowych, a swoją nazwę wzięły od największego w regionie miasta, Wałbrzycha, będącego do 1999 r miastem wojewódzkim. W Górach Wałbrzyskich można wyróżnić trzy masywy górskie rozdzielone szerokimi dolinami i obniżeniami: najdalej na zachód położony jest masyw Krąglaka (692 m n.p.m.), trójwierzchołkowego Trójgarbu (778 m n.p.m.) i leżącego bezpośrednio nad Wałbrzychem Chełmca (851m n.p.m.), a ponadto położony na południu Rybnicki Grzbiet (751 m n.p.m.) , Kotlinę Wałbrzyską i Góry Czarne ze szczytem Klasztorzyska (631 m n.p.m.). Na południowym wschodzie, poprzez dolinę Bystrzycy, Góry Wałbrzyskie graniczą z Górami Sowimi, gdzie zwarty masyw stanowi Wołowca (776 m n.p.m.) i Borowa (853 m n.p.m.) będąca przedłużeniem geologicznych struktur Gór Suchych, a na północy przechodzą łagodnie w Pogórze Wałbrzyskie i Pogórze Bolkowskie. Wyraźna granica przebiega od zachodu, gdzie rzeka Bóbr oddziela je od Gór Kaczawskich. Na południu, poprzez dolinę Rybnej sąsiadują z Górami Kamiennymi, a na południowym zachodzie z Masywem Dzikowca i Lesistej Wielkiej, wchodzącymi również w skład Gór Kamiennych. Jedną z najciekawszych rzek w regionie jest Pełcznica, a zwłaszcza jej przełom pod zamkiem Książ. Jej przebiegiem poprowadzony został malowniczy szlak turystyczny, pozwalający na zobaczenie głęboko wciętej doliny. Warto też wspomnieć o istniejących w Górach Wałbrzyskich wodach mineralnych. W przeszłości były tutaj trzy uzdrowiska: Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój oraz Stary Zdrój. To ostatnie już nie istnieje, a pozostałością po nim jest wygląd dzisiejszego dworca PKP Wałbrzych Miasto, kształtem przypominający pijalnię wód mineralnych. Dwa pozostałe uzdrowiska nadal funkcjonują, przy czym wody w Jedlinie- Zdroju zanikły z powodu szkód górniczych i do zabiegów jest ona dowożona ze Szczawna-Zdroju. Góry Wałbrzyskie charakteryzują się złożoną budową geologiczną, którą odzwierciedla różnorodność występujących tu skał. W najniższych partiach gór oraz większości Pogórza Wałbrzyskiego przeważają skały osadowe. Najwyższe partie Gór Wałbrzyskich tworzą permskie skały wylewne – czerwonawe ryolity (potocznie nazwane porfirami) i ciemne trachybazalty (znane też jako melafiry), będące świadectwem dawnej działalności wulkanicznej w tym rejonie. Budują one charakterystyczne stożki Chełmca, Trógarbu czy Borowej. Południowo-wschodni fragment pasma należy do bloku sowiogórskiego i zbudowany jest z proterozoicznych gnejsów. Skałom wulkanicznym i gnejsom towarzyszą złoża rud metali, które są źródłem tradycji górniczych regionu. Złoty Las zawdzięcza swą nazwę pozyskiwanym tu cennym kruszcom. Prócz złota i srebra wydobywano tu również rudy ołowiu, a po II wojnie światowej w rejonie Starego Julianowa poszukiwano rud uranu. Warto wspomnieć o licznych, w większości nieczynnych dziś kamieniołomach, w których eksploatowano skały na potrzeby budownictwa. Duże zapotrzebowanie na drewno dla istniejących wokół Wałbrzycha kopalń spowodowało rabunkową gospodarkę leśną prowadzoną w okolicznych lasach. Okazało się, że pozbawione lasów stoki gór nie zatrzymują wody, dlatego zaczęto sadzić szybko rosnące gatunki drzew, głównie świerka. Dzisiaj mamy na terenie Gór Wałbrzyskich monokulturę świerkową z niewielkimi połaciami lasu mieszanego, zbliżonego składem do pierwotnego. Ciekawy fragment lasu znajduje się przy szlaku z Rybnicy Leśnej do Wałbrzycha, gdzie rosną sosny i dęby. Pozostała część tych gór, a więc wyższe partie, należą do lasów regla dolnego. Runo leśne w ciemnych lasach świerkowych jest dość ubogie, w piętrze pogórzy z kolei znacznie bogatsze. Z ciekawszych roślin jakie tu można spotkać należy wymienić fiołek leśny, buławnik mieczolistny, goździk kropkowany, śnieżycę wiosenną i zimowit jesienny. Niezwykle ciekawie prezentują się dwie atrakcje przyrodnicze w regionie, stworzone ręką ludzką. Pierwszą z nich jest park zamkowy w Książu, założony przez rodzinę Hochbergów, właścicieli tej potężnej rezydencji. W parku można zobaczyć wiele ciekawych roślin posadzonych przez książęcych ogrodników, spośród których szczególnie okazale prezentują się kwitnące późną wiosną rododendrony. Dużą atrakcją jest też Palmiarnia w Lubiechowej, zbudowana w latach 1911-14. Część jej ścian obłożono tufem wulkanicznym sprowadzonym z Etny. Niewielką część Gór Wałbrzyskich obejmuje Park Krajobrazowy Sudetów Wałbrzyskich, który został utworzony w 1998 r na obszarze blisko 6,5 tys. ha. W Górach Wałbrzyskich obejmuje swym zasięgiem Pasmo Borowej oraz leżący na południe od niego Rybnicki Grzbiet. Drugi z parków krajobrazowych obejmujący swym obszarem opisywany region to Książański Park Krajobrazowy, powołany do życia w 1981 r. Na jego terenie znajdują się dwa rezerwaty przyrody. „Przełomy pod Książem” - rezerwat leśny. Drugi rezerwat to „Jeziorko Daisy” został powołany do życia dla ochrony nieczynnego kamieniołomu wapienia, w którym występuje kopalna fauna z okresu górnego dewonu. Najwyższą kulminacją Gór Wałbrzyskich jest Borowa (853 m n.p.m.), jednak w wielu przewodnikach jako najwyższą górę w tym paśmie podawany jest Chełmiec (851 m n.p.m.). Dzieje się tak dlatego, ponieważ na Chełmcu jest wybudowana wieża i jako trwała budowla znajdująca się na szczycie jest wliczana do wysokości góry. Na polanie szczytowej oprócz kamiennej wieży widokowej wybudowanej w 1887-88 r (udostępniona turystom) jest schronisko i wieża przekaźnikowa. Nieco niżej stoi wzniesiony w 2000 r Krzyż Milenijny. W regionie znajduje się dość gęsta sieć szlaków turystycznych, zwłaszcza w okolicach Wałbrzycha i w Książańskim Parku Krajobrazowym. Przez Rybnicki Grzbiet przechodzi Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza, pokonując Przełęcz pod Bobrzakiem i schodząc następnie do Jedliny-Zdroju. Na Chełmiec prowadzi znakowany kolorem niebieskim fragment Europejskiego Szlaku Długodystansowego E3, pokonujący na terenie Gór Wałbrzyskich odcinek: Czarny Bór – Chełmiec - Szczawno-Zdrój – Stary Zdrój – Wałbrzych – Ptasia Góra (590 m n.p.m.) - Klasztorzysko (631 m n.p.m.) - Zagórze Śląskie – zamek Grodno. Można też zdobyć szczyt Chełmca od strony Boguszów Gorce. Z tej miejscowości szlak zielony prowadzi na początku ulicami miasteczka, następnie wychodzi poza miasto, gdzie zaczyna się Droga Krzyżowa poświęcona górnictwu. Ten szlak dochodzi do rozdroża Rosochatki, gdzie łączy się z szlakiem żółtym. Dalej szlak żółty wspina się pod górę na sam szczyt. Można iść dalej szlakiem zielonym (dłuższy i łagodniejszy) – Drogą Krzyżową na Chełmiec. Wrócić do miasteczka można szlakiem zielonym i niebieskim do Małego Chełmca, tam szlak niebieski schodzi do drogi asfaltowej i dalej do centrum Boguszowa Gorce. Warty polecenia jest również odcinek Szlaku Zamków Piastowskich (zielony). Góry Wałbrzyskie nie należą do widokowych, jednak ładne panoramy otwierają się m.in. z podejścia na Krąglak i Trójgarb, a także z wieży widokowej na Chełmcu i wieży z zamku Grodno. Malownicze krajobrazy można też podziwiać na szlakach prowadzących przez Pogórze Wałbrzyskie i Bolkowskie. Na Borową można wejść szlakiem żółtym i czerwonym. Ze stacji kolejowej Wałbrzych Główny prowadzi szlak żółty na Zamkową Górę, gdzie można zobaczyć ruiny zamku – zostało niewiele, ale po wielkości ruin można stwierdzić, że była to duża warownia. Dalej szlak żółty schodzi w dół i dochodzi do Przełęczy Koziej, potem prosto do Przełęczy pod Borową. Tu rozpoczyna się szlak czerwony, który przechodzi około 500 m po płaskim terenie, a następnie zaczyna się mocno piąć do góry na szczyt Borowej. Na szczycie jest małą polanka, ławka i kamień geodezyjny. Widoków brak ponieważ szczyt jest mocno zalesiony. Ze szczytu można zejść czerwonym szlakiem gdzie po drodze są miejsca widokowe na Wałbrzych. Dalej w dół do stacji kolejowej Wałbrzych Główny.
Przy opracowaniu artykułu korzystano z "Atlasu Gór Polski" pod redakcją Marka Radwańskiego i Marcina Szymczaka wydawnictwa ExpressMap Polska Sp. z o.o.