Góry Bardzkie to jedno z najmniej znanych i najrzadziej odwiedzanych pasm górskich w Sudetach. Leżą w Sudetach Środkowych. Góry te ciągną się na przestrzeni ok. 19 km, od Przełęczy Srebrnej (568 m n.p.m.), na północnym zachodzie, po Przełęcz Kłodzką (483 m n.p.m.) na południowym wschodzie. Szerokość pasma wynosi od 6 do 10 km, Przez ich środek, w rejonie Barda przedziera się Nysa Kłodzka, tworząc w tym miejscu niezwykle malowniczy odcinek przełomowy dzieląc pasmo na dwie wyraźne części: Grzbiet Wschodni i Grzbiet Zachodni. Najwyższym szczytem Gór Bardzkich jest leżąca w południowo-wschodniej części góra Kłodzka (765 m n.p.m., szczyt porośnięty drzewami pozbawiony jest miejsc widokowych). W części północno-zachodniej palmę pierwszeństwa dzierży Kortunał (676 m n.p.m.), wznoszący się nad Czerwieńczycami. Góry te graniczą z kilkoma jednostkami fizjograficznymi. Położona na północnym zachodzie Przełęcz Srebrna oddziela je od Gór Sowich, a z kolei położona po przeciwległej stronie Przełęcz Kłodzka od Gór Złotych. Od południowego zachodu zbocza Gór Bardzkich ograniczają Kotlinę Kłodzką, a od zachodu Obniżenie Bożkowa i Garb Dzikowca. Ciekawa jest wschodnia i północno-wschodnia granica, którą tworzy krawędź morfologiczna sudeckiego uskoku brzeżnego, oddzielająca Góry Bardzkie od Przedgórza Sudeckiego. Budowa geologiczna Gór Bardzkich należy do najbardziej złożonych w Sudetach. Na ich terenie znajduje się kilka jednostek geologicznych, z których największą jest tzw. struktura bardzka, powstała w orogenezie waryscyjskiej w wyniku sfałdowania i wypiętrzenia osadów dna morskiego. Tworzą ją skały osadowe i wulkaniczne, z przewagą utworów dolnokarbońskich. Najwięcej jest tutaj zlepieńców i szarogłazów, a na zachodnich krańcach występują także piaskowce i łupki czerwonego spągowca. Od południa Góry Bardzkie zachodzą swoimi granicami na masyw kłodzko-złotostocki, zbudowany z granitoidów, Z kolei na północy spotykamy gnejsy krysowiogórskie. Grzbiet Wschodni jest wyższym grzbietem Gór Bardzkich, bardziej zwartym i poprzecinanym głębokimi dolinami. Najwyższym szczytem jest wspomniana już Kłodzka Góra, w dalszej kolejności Ostra Góra (751 m n.p.m.), Grodzisko (730 m n.p.m.). Od masywu Kłodzkiej Góry, oddzielone płytką przełęczą, odchodzi na południowy zachód najdłuższe boczne ramię Grzbietu Wschodniego, ciągnące się w stronę Kłodzka pomiędzy dolinami Jodłownika i Jaszkówki z najwyższym szczytem Jedlaka (658 m n.p.m.). Dobrze znanym szczytem jest Kalwaria (593 m n.p.m.). Masyw Kalwarii pocięty jest siecią dróg i ścieżek, wzdłuż których postawione są kaplice i stacje dróg krzyżowych, poprowadzone są trasy pielgrzymkowe. Najbardziej znaną jest prowadząca z Barda, Biała Droga ze stacjami drogi Krzyżowej. Z Janowca na Kalwarię, prowadzi Polska Droga Krzyżowa, przy której są stacje w postaci wysokich kamiennych krzyży. Na szczycie Kalwarii są niewielkie skałki i górska kaplica NMP Płaczącej z 1619 r. oraz domek dozorcy z 1897 r. Na północno-zachodnim zboczu jest Obryw Skalny, powstały kiedy to część zbocza osunęła się do koryta rzeki Nysy Kłodzkiej w wyniku długotrwałych opadów. Z krawędzi Obrywu Skalnego, spod krzyża roztacza się piękny widok na Przełom Bardzki (kręta i malownicza dolina), Góry Bardzkie i na miasto Bardo. Poniżej znajduje się wejście do Wilczej Groty. Grzbiet Zachodni stanowi północno-zachodnią część Gór Bardzkich, rozciągającą się pomiędzy Przełęczą Srebrną a Przełomem Bardzkim. Posiada kształt szeroko rozciągniętego masywu, który w północnej części składa się z trzech południkowych grzbietów: Masywu Kortunału, środkowego, bocznego ramienia ze Słupem (667 m n.p.m.) oraz grzbietu głównego, które schodzą się w pobliżu Przełęczy Srebrnej. Najwyższą kulminacją Grzbietu Zachodniego jest wspomniany Kortunał . Na północnym skraju gór wznosi się Twierdza Srebrnogórska, w samych Górach Bardzkich znajduje się Fort Ostróg na szczycie góry Ostróg (627 m n.p.m.). Fort udostępniony jest do zwiedzania, a z korony wału roztaczają się piękne widoki. Inne pozostałości fortów ziemnych znajdują się na Słupie, Mężyku i Lisiurze. Góry Bardzkie znajdują się w dwóch piętrach klimatyczno-roślinnych. Tereny leżące najniżej, a więc u podnóża gór, zaliczane są do piętra pogórzy, natomiast wyższe fragmenty do piętra regla dolnego. Ogromne połacie pierwotnego lasu mieszanego uległy wykarczowaniu przez człowieka w XVII-XIX w., a na jego miejsce posadzono świerki. W kilku trudniej dostępnych miejscach zachowały się jednak fragmenty naturalnego lasu, a dwa z nich zasługują na szczególną uwagę. Oba objęto ochroną rezerwatową. Rezerwat „Cisy” utworzony został w 1954 r. na zboczach Brzeźnickiej Góry w północno-zachodniej części Gór Bardzkich. Chroni się w nim stanowisko ponad 1500 cisów, rosnących wśród innych drzew m. in. jarzębiny, jawora i wiązu górskiego. Nieco dalej na północ, na górze Buczek, znajduje się kolejny rezerwat chroniący cisy, nazwany „Cisową Górą”. Liczba cisów przekracza tu 1000 sztuk. Sieć szlaków turystycznych w Górach Bardzkich jest dość rzadka. Jest zaledwie kilka miejscowości, z których można rozpocząć wycieczkę. W pierwszym rzędzie należy wymienić położone centralnie Bardo, przez które przechodzi znakowany kolorem niebieskim najdłuższy szlak w tych górach, a także docierają dwa kolejne: żółty z Ząbkowic Śląskich i zielony ze Złotego Stoku. Szlak niebieski jest fragmentem Europejskiego długodystansowego szlaku pieszego E3, wchodzącego na teren pasma na Przełęczy Srebrnej i dalej prowadzącego grzbietem Gór Bardzkich przez Wilczak, Wielką Cisową, Bardo, Kalwarię, Ostrą Górę, Kłodzką do Przełęczy Kłodzkiej, gdzie wchodzi w Góry Złote. Z Kłodzka można pójść ciekawym i malowniczo poprowadzonym szlakiem żółtym na Kłodzką Górę. Polecam całodzienną wycieczkę przez Góry Bardzkie ze zdobyciem najwyższego wierzchołka pasma. Z Barda szlakiem niebieskim trasą Drogi Krzyżowej dość ostro pod górę dochodzimy do górskiej kapliczki na Bardzkiej Górze. Następnie obok kapliczki szlak niebieski schodzi w dół do Olchowej Łąki, skręca w lewo i dochodzi do Przełęczy Łaszczowej. Szlak przechodzi przez drogę asfaltową i dalej delikatnie pod górę dochodzi do podejścia na Ostrą Górę ( 751 m n.p.m.). Z Ostrej Góry już łagodnie z góry i delikatnie pod górę szlak prowadzi do następnego szczytu Gajnik ( 747 m n.p.m. ). Szlak niebieski schodzi w dół do rozdroża, gdzie rozpoczyna się szlak żółty. Szlak niebieski prowadzi do Przełęczy Kłodzkiej. Nasza wycieczka podąża dalej szlakiem żółtym więc na rozdrożu szlak żółty skręca w prawo i po krótkim podejściu dochodzi na szczyt Kłodzkiej Góry. Dalej szlak żółty schodzi do szczytu Jadlaka. (658 m n.p.m.). Szlak lekko pofałdowany mija następny szczyt Obszerna (573 m n.p.m.) i dalej w dół dochodzi do zajazdu Kukułka (dawniej schronisko Kukuła) skąd rozpościera się widok na całe Kłodzko. Szlak żółty dalej obok Szyndzielni prowadzi do miasta. Przy opracowaniu artykułu korzystano z "Atlasu Gór Polski" pod redakcją Marka Radwańskiego i Marcina Szymczaka wydawnictwa ExpressMap Polska Sp. z o.o.